روزنامه ابتکار

اختلال در مدیریت بحران در نبود سواد رسانه‌ای

شراره عبدالحسین زاده - زلزله ناخوشایند اخیر شاید اولین حادثه طبیعی در اوج نفوذ شبکه های اجتماعی در کشور بود. پس از حادثه پلاسکو زلزله استان کرمانشاه با همه حواشی‌های آن که بیشتر در شبکه های اجتماعی ایجاد و بازنشر می‌شد لزوم آموزش و تاکید بر سواد رسانه ای را دو چندان کرد. در ساعات اولیه وقوع زلزله با اینکه تنها یک زلزله با ریشتر بالا اتفاق افتاده بود اما استان‌های همجوار تا حتی تهران را تحت تاثیر قرار داده بود اما رسانه‌ها به دلیل رقابت در تولید خبر و سرعت نشر حتی بدون استناد به منبع موثق، زلزله‌های متعدد را گزارش داده و موج وحشت در سراسر کشور به راه انداخت. همچنین کانون زلزله به غلط در کشور عراق اعلام شد که تا لبنان و حتی فلسطین اشغالی را متاثر از لرزش‌های آن اعلام کردند. به دلیل حساسیت موضوع و فراگیر بودن آن بازار شایعات و اخبار غیر معتبر توسط رسانه های برخط و شبکه‌های ارتباطی بدون شناسنامه که به مدد تعداد دنبال کننده اعتبار موقتی کسب کرده اند، گرمتر و گرمتر شد. از همین جا بود که رسانه ای که باید بازوی کمکی مدیریت بحران باشد به معضل مدیریت این بحران تبدیل شد. افراد سودجو و ماهیگیران سیاست زده انتقام گیر از آب گل آلود مقایسه مدیریت بحران این حادثه با حوادث مشابه در دولت‌های دیگر استفاده کردند و به جای نشر اخبار و بازتاب ها با انواع تولیدات رسانه ای سعی در تقویت بی‌اعتمادی به نهادهای دولتی و حتی غیردولتی داشتند و چه بسا عامه مردم با بازنشر این اخبار در حین حماسه آفرینی جمع آوری کمک ها چه نقدی و چه غیرنقدی خود مسئولیت کمک مستقیم را به عهده گرفتتند. این موج از همدردی و هم نوع دوستی و اقدام گرایی همه گیر قطعا به مدد شبکه‌های اجتماعی فراهم شد و این همان کارکرد مثبت هم گرایی این رسانه‌های نوین است. اما باید توجه داشت این تیغ دو لبه که موج ترافیک جاده ای و بسیج جمع آوری اقلام اهدایی هم وطنان به زلزله زدگان را راه انداخت و هر کسی با هر موقعیت اجتماعی با اعلام شماره کارت و ایجاد پایگاه جمع اوری و ارسال مستقیم مرسوله‌های را به عهده گرفت چه اختلالی در کار مدیریت بحران این حادثه ایجاد کرد. نکته جالب این موضوع افراد شناخته شده و به نوعی سرمایه های اجتماعی بودند که به مدد شبکه اجتماعی شخصی پر بازدیدشان بر اساس نیت خیرخواهانه مردم خودجوش وارد عمل شدند. اما باید اذعان کرد این افراد به جای اعتماد سازی اجتماعی خود باعث موازی کاری و دور شدن مردم از نهادهای مسئول و دولتی شدند. این افراد می توانستند به جای اعلام حساب شخصی و جمع آوری حتی میلیاردی و حضور در منطقه همه مردم را به همکاری و همیاری به جمعیت های شناخته شده و سازمان های عمومی دعوت کنند. ورود افراد عادی و غیر متخصص که قطعا می توانستند به جای ورود خود فقط بار کمک های جمع آوری شده را به مناطق ارسال کنند حتی توسط خود مردم اهدا کننده و متاثر از وقوع زلزله مورد سرزنش نمایشی بودن قرار گرفت. به راستی بازیگران، خوانندگان، ورزشکاران در روزهای اول حادثه در میان مردم بهت زده، عزادار و پر رنج هیچ آلام دردی برای حادثه دیده نیست. حضور این افراد برای برآورده ساخته مسئولیت اجتماعی خود می تواند ماه های بعد در روزهای نوسازی و بازسازی شهر روحیه بخش باشد. در نبود مهارت و سواد رسانه ای در حادثه اخیر، عکس های وقایع دیگر مانند زلزله های سال های پیشین، بمباران های جنگی و تخریب ساختمان های در سایر کشور ها بود که به اسم این حادثه دست به دست میشد تا یه خیال خود عمق فاجعه را از نگاه رسانه های مستقل بهتر نشان دهد و چه بسا که افراد مسئول و دارای وجه اجتماعی بدون مهارت تحلیل و دانش رسانه آن را بازنشر دادند. جدا از این بعد که چرا ما ایرانیان با یک حادثه اینقدر با هیجان توام با احساس برخورد می کنیم و چرا واکنش های سریع و گاه غیر عقلانی و جو زده داریم که جای تامل جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی است، باید به این موضوع به جد پرداخت که اکنون ما در فضای مجازی حاثه ای می آفرینیم که نمود در دنیای واقعی دارد ما با نوع برخوردمان در این حادثه و بی اعتمادسازی به نهادهای اجتماعی نسل فردا را که به امان خود در شبکه های اجتماعی رها کردیم را نسل وامانده و بی هویت می سازیم. این حادثه نشان داد ما بیش از بیش نیازمند سواد رسانه ای در تک تک افرادیم . هر آن ممکن است در کشور حادثه ای رخ دهد اگر حوادث ناشی ضعف و یا سوء مدیریت را به حساب نیاوریم از حوادث طبیعی که نمی توان غافل شد بنابراین شاید لازم است شورای عالی مدیریت بحران کشور کارگروه رسانه ای تشکیل دهد و یکی از مسئولیت های خود را از همین امروز برای مقابله با اختلالات در وحدت فرماندهی مدیرت بحران در حوادث آتی آموزش سواد رسانه ای قرار دهد و با نهادهای آموزشی و پرورشی کشور همکاری بیشتری در این زمینه کند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
رئیس قوه قضائیه: نباید با دست خود، افراد را به سمت گسترش مفاسد سوق دهیم « ابتکار» از اشتیاق آژانس‌های مسافرتی برای برگزاری تورهای کمک رسانی گزارش می دهد حسن غفوری فرد در گفت‌وگو با «ابتکار» با اشاره به دلایل شکست اصولگرایان در انتخابات جلال خوشچهره سعودی‌ها به در بسته می‌زنند «ابتکار» از لزوم ادامه کمک‌رسانی تا حل مشکلات زلزله‌زدگان کرمانشاه گزارش می‏دهد زلزله همچنان ادامه دارد! بررسی تاثیر آثار هنری شهری در تربیت ذهن هنری کودکان وقتی مجسمه‌های شهری، معلم می‌شوند گزارش‌«ابتکار»‌از حمایت 405 نفر از اهالی فرهنگ در کمپین‌«بد سرپرست تنهاتر است» فریاد هنرمندان برسر خشونت علیه کودکان سومین دور گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپای در تهران برگزار شد پیوندهای مشترک در فصل بازی‌های دوگانه «ابتکار» از احتمالات و سرنوشت رئیس دولت دهم گزارش می‌دهد پایانی باز برای احمدی نژاد حضرت آیت الله خامنه‌ای در دیدار با مردم زلزله زده کرمانشاه: با یکایک دل‌های داغدار شما همدردم اختلال در مدیریت بحران در نبود سواد رسانه‌ای معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری: لایحه جدیدی برای تغییر ساختار دولت ارائه نشده است زلزله 3/5 ریشتری در حوالی ایلام